Hatutan.com, (24 Jullu 2024), Díli-Ministra Finansas (MF), Santina José Rodrigues F. Viegas Cardoso, husu bá liña ministériu sira atu labele gasta arbiru osan, maibé husu atu ezekusaun Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2024 nian tenke ezekuta ho kualidade no gasta tuir programa sira ne’ebé XI Governu konstitusionál hatuur tiha ona.
Lee Mós: Senáriu OJE 2025, Entre Billaun $1.8 no Billaun $1.9
Ministra Santina José Rodriguês Cardoso fó hanoin ida ne’e, hodi responde bá Jornalista sira kona-bá ezekusaun OJE 2024 bá segundu semestre nian ne’ebé oras la’o tarde ‘demais liu’.
“Ezekusaun tarde, ita tenke husu bá sira para aselera sira-nia ezekusaun. Ha’u hanoin, tuir istórika, ita nia ezekusaun sa’e maka’as ne’e iha terseiru ou kuatru trimestre, agora ita foin iha segundu trimestre, ministériu ida-idak fó atensaun, fokus para atu bele hasa’e sira-nian ezekusaun iha terseiru kuatru trimestre. Ita ko’alia la’ós de’it atu gasta osan, mais, gasta osan ho kualidade, ho programa ne’ebé mak iha, tuir lei ne’ebé mak iha,” Ministra Finansas (MF) Santina José Rodriguês F. Viegas Cardoso hateten bá Jornalista sira hafoin partisipa iha sorumutuk konsellu ministru ordináriu iha Palásiu Governu, Dili, Kuarta (24/07/2024).
Dadus ne’ebé Hatutan.com asesu husi Timor-Leste Budget Transparency Portal hatudu katak ezekusaun OJE 2024 foin atinje 41,0%, hosi montante OJE 2024 billaun $1,95.
Senáriu OJE 2025
Iha jornada orsamentál 2025 nian ne’e, iha senáriu tetu fiskál rua mak Governu liuhosi ministériu finansas hatuur entre Billaun $1.8 ho seluk fali maka ho Billaun $1.9 ne’ebé mak governu planeia hela atu bele oinsá mak orsamenta bá iha Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2025.
Hosi tetu senáriu fiskál 2025 nian bá dahuluk ho Billaun $1.8 ne’e sei fahe bá kategoria Kapitál no Dezenvolvimentu millaun $323, Bens no Servisu millaun $346, Kapitál Menór millaun $37, Saláriu no Vensimentu ho valór millaun $470, no Transferénsia Públikas iha millaun $625.
Iha fali senáriu tetu fiskál daruak nian ne’ebé mak ho billaun $1.9 ne’e sei fahe bá kategoria sira mak hanesan, Kapitál no Dezenvolvimentu millaun $423, Bens no Servisu millaun $346, Kapitál Menór millaun $37, Saláriu no Vensimentu ho valór millaun $470, no Transferénsia Públika iha valór millaun $625.
Ministra Finansa, Santina José Rodriguês dehan, Governu bele la’o ho senáriu ida ne’ebé de’it, maibé, normalmente bainhira to’o iha Komisaun Revizaun Orsamentu Polítika (KROP) sei iha polítika oinsá orientasaun orsamentu bá tinan oin nian halai liu bá setór ida ne’ebé.
“Ne’ebé sei bele iha alterasaun, depois iha proposta lei, sei iha proposta ida ne’ebé finál bá orsamentu 2025 nian,” nia esplika.
Hatán kona-bá tanba-sá mak iha OJE 2025 nian barak liu la korresponde bá setór produtivu, governante ne’e dehan, ministériu finansas aloka orsamentu, primeiru, haree bá pure-zemplu, setór produtivu sira, maibé, nafatin haree bá verba sira seluk mós mak ezemplu, transferénsia públika, ne’e hakarak ka lakohi iha lei ne’ebé mak ezije ministériu finansas atu aloka orsamentu ne’ebé mak lei fó.
“Puré-zemplu bá Idózu sira, bá Veteranu sira, ida ne’e tuir lei ita tenke aloka kedas alokasaun orsamentu ne’ebé ke iha. Bá agrikultura, setór produtivu, la’ós kerdizér katak governu tenke tau orsamentu iha ne’ebá para atu kria kondisoens, para setór sira ne’e bele krize, no mós setór privadu bele hola parte,” Ministra Santina hateten.
Jornalista: Rogério Pereira Cárceres